Azot jest pierwiastkiem chemicznym o symbolu N, liczbie atomowej 7 i masie cząsteczkowej 14. Może on występować w dwuatomowej formie molekularnej (N2) jako bezbarwny gaz i być częścią cieczy lub stałego związku chemicznego. Około 78% atmosfery ziemskiej składa się z gazowej formy azotu, co czyni go najobficiej występującym niezwiązanym pierwiastkiem. Podczas cyklu azotowego azot przemieszcza się z atmosfery do biosfery (w związkach organicznych), a następnie z powrotem do atmosfery. Złożone organizmy potrzebują azotu do budowy niezbędnych cząsteczek, takich jak aminokwasy (a tym samym białka), kwasy nukleinowe (DNA i RNA) i adenozynotrifosforan (ATP — cząsteczka przenosząca energię). W związku z tym, że rośliny nie mogą zużywać azotu gazowego, polegają na bakteriach wiążących azot w glebie, aby przekształcić go w amoniak i azotyn. Bakterie tworzące azotany przekształcają azotyny w azotany w warunkach tlenowych. Azotan reprezentuje najbardziej całkowicie utleniony stan azotu.
Nitryfikacja i denitryfikacja
Nitryfikacja to dwuetapowe biologiczne utlenianie amoniaku do azotynów i ostatecznie azotanów. Denitryfikacja jest procesem wspomaganym mikrobiologicznie, podczas którego azotany są poddawane redukcji w celu wytwarzania finalnie azotu molekularnego. Nitryfikacja/denitryfikacja jest najczęściej stosowana w procesach oczyszczania ścieków. W tych procesach bakterie autotroficzne, takie jak Nitrosomonas, lub bakterie heterotroficzne, takie jak Nitrobacter, są wykorzystywane w różnych warunkach, w strefach oczyszczania ścieków zawierających tlen (tlenowych) i anoksycznych, do przekształcania amoniaku, azotynów i azotanów w azot gazowy.
Kontrola zawartości tlenu ma kluczowe znaczenie dla nitryfikacji, pośród innych ważnych czynników, takich jak zasadowość. Podczas nitryfikacji rozpuszczony tlen (DO) musi być monitorowany i zarządzany. Skuteczna denitryfikacja opiera się na braku rozpuszczonego tlenu i odpowiedniej ilości łatwo rozkładającego się węgla.
Azot ogólny Kjeldahla
Termin azot ogólny Kjeldahla odnosi się do związku amoniaku i azotu organicznego. Niemniej jednak nie obejmuje on azotu azotynowego ani azotu azotanowego.
Azot ogólny
Azot ogólny jest sumą wszelkich form azotu występujących w wodzie, z uwzględnieniem amoniaku i organicznie związanego azotu (azot ogólny Kjeldahla), a także azotynów i azotanów.
Amoniak i jon amonowy
Amoniak i amon cechują się charakterystyczną relacją między wartością pH i temperaturą.
Oczyszczanie wody
Właściwości żrące amoniaku (w postaci gazowej i stężonych roztworów) mogą powodować łagodne podrażnienie oczu lub skóry do oparzeń chemicznych włącznie, w zależności od stężenia. Ponadto nawet w przypadku niskich stężeń amoniak może powodować problemy estetyczne, takie jak nieprzyjemny smak lub zapach.
Oczyszczanie ścieków
Amoniak jest toksyczny dla organizmów wodnych nawet w bardzo niskich stężeniach. Oczyszczalnie ścieków odprowadzają oczyszczaną wodę do wielu różnych miejsc. Większość oczyszczalni ścieków odprowadza wodę do odbiorników, które mają określone zastosowania i w których występują organizmy wodne. Połączenie tych czynników określa ilość amoniaku, która może być bezpiecznie usunięta z oczyszczalni ścieków.